Kripto para, takas işlemlerinde kullanılabilen, bütünüyle dijital, şifrelenmiş, sanal para birimi. Kimilerine göreyse geleceğin para birimi.
Günümüzde kripto para birimleri bir çok kişi tarafından duyulmuş, devlet başkanlarından dev firmalara kadar herkezin çok fazla dikkatini çekmiş durumda olan bilinmeyeni çok olan bir olgudur. Takas işlemlerini doğrulamak ve güvenli olarak hayata geçirmek için kriptografi kullanılır. Herhangi bir fiziksel karşılığa sahip değildir.
Aslen banka kartları ve kredi kartlar ile harcanılan ve aktarılan paralar da sanal paralardır, çünkü bu işlemler neticesinde yalnızca sistem verilerinde değişiklik meydana gelir. Kripto paralar da aynı mantıkta çalışma prensibine sahip. Ancak herhangi bir otorite veya hükümet tarafından yönetilmeyen, yani merkezileştirilmemiş (decentralized) bir sistem mevcut, bu da sistemin daha güvenilir olmasını sağlıyor.
Kriptoloji nedir?
Kriptoloji, bir şifreleme bilimidir. Verilerin bir sisteme göre şifrelenmesidir. Kripto paralar ortam üstünde şifrelerin oluşturulması ve çözülmesi transfer edilir. Hash özellikleri gibi algoritmalar kullanılır.
Kripto Paraların Tarihi
Teknolojinin zıplama çağı olan 90’lardan beri dijital bir para birimi yaratmak için pek çok girişimde bulunuldu. Flooz, Beenz ve DigiCash gibi sistemler geliştirildi, ancak bu girişimler sahtekarlık, finansal sıkıntılar, firma içi anlaşmazlıklar gibi nedenlerden dolayı başarısız sonuçlar verdi. Bütün bu çalışmalar güvenilir, üçüncü elden yaklaşım düşüncesini geliştirdi.
İlk kripto para olan Bitcoin, 2009 senesinin başlarında Satoshi Nakamoto kod adı ile ortaya çıkan kişi veya kişiler tarafından geliştirildi. Satoshi Nakamato tarafından geliştirildiği söylenmesine rağmen kim veya kimler olduğu belli olmayan kişi(ler) tarafından açık kaynak kodlu yazılım olarak paylaşıldı. Bu ağ uçtan uca şifrelemeli dosya paylaşım platformlarına benzer konseptli bir platform üstünden ilerler.
Kripto paraların güvenliği
Ödeme sistemleri ile ilgili en önemli sorunlardan birisi aynı paranın iki kere harcanması muhtemellığıdır. Bunu engellemek için kullanılacak olan alışılmış yöntem, yapılan işlemlerin kaydını tutan merkezi bir aracı (bankalar) koymaktır. Ancak bu metot araya bütün sermayeyi kontrol edebilen bir otoritenin girmesi demektir. Bu da güvenilirliği azaltır.
Ancak merkezsizleştirilmiş, diğer bir deyişle dağıtık bir ağda -Bitcoin gibi- işlemin gerçekleşebilmesi için sistemin her parçasının onay vermesi gerekiyor. Bu işlemler blockchain yapılmaktadır, bu sayede yapılan her işlem herkes tarafından görülmektedir.
Bütün transfer işlemleri gönderici ve alıcının cüzdan adresleri ve yollanılacak miktar bilgileri ile gerçekleşir. Takas veya gönderi işlemi gönderen tarafından doğrulanmalı ve daha sonra sistem tarafından onaylanmalıdır. Onaylama işlemi yalnızca madenciler tarafından kriptografik bir bulmaca çözülerek gerçekleştirilebilir. Bir işlem onaylandığı takdirde geri döndürülemez. Kripto paralar için en büyük rizikolar hack’lenme ve saldırı muhtemellığıdır.
Kripto para nasıl üretiliyor? Kripto para madenciliği nedir?
Kripto paraların üretimi de kendileri gibi dağıtık bir sistem üstünden gerçekleştirilmektedir. Yani kullanıcı temellidir. Kripto para birimlerinin üretim sınırı vardır, dolayısı ile üretilen kripto para miktarı arttıkça kripto para üretmek için çözülmesi gerekli olan işlemler zorlaşır.
Üretim işlemi madencilik yolu ile oluyor, fiziksel bir madencilik olmasa dahi matematik sorunları çözmeye dayalı işlemler yapılıyor. Yani işlemci gücü ve internet bağlantısına sahip olduğunuz takdirde madencilik görevini, birisi tarafından görevlendirilmeksizin üstlenebilirsiniz.
Kripto para yasal mıdır?
Kripto paraların yasallığı ülkeden ülkeye değişmektedir. Bazılarında yasallık durumu hala belirsiz veya değişkenken, bazı ülkeler kullanımına ve ticaretine açık açık izin vermektedir. Bazı ülkeler ise kripto para kullanımını yasakladı ya da kullanıma sınır getirdi.
“Bitcoin yasal mı?” gibi sorular bir çok kişi tarafından soruluyor. Şu anda Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından Bitcoin kullanımına ilişkin yasa veya kısıtlama getirilmemiştir, bu nedenle Bitcoin veya diğer kripto paraları cüzdanınızda bulundurmaktan, almaktan veya satmaktan dolayı ceza almanız muhtemel değildir.
Madencilik yapmak yasal mıdır?
Bitcoin veya kripto para üreticiliği, yani madenciliği yapmak suç değildir. Yasal olmayan bir durum söz konusu değildir.
Kripto paradan kazancınız vergilendirilebilir mi?
Hesabınıza düzenli para girişi tespit edilirse, kazancınız üstünden vergi talep edilebilir. Eğer ki Maliye tarafından bu kazancınız sorgulanırsa bu geliri kripto para takas işleminden ya da madencilikten elde ettiğinizi belirtebilir, gerekli durumlarda bu işlemlerinizi hesap dökümlerinizi kullanarak doğrulayabilirsiniz.
Kripto paraların avantajları nelerdir?
Hiçbir merkez bankasına bağlı olmadığı için ülkelerin ekonomik durumundan etkilenmemektedir.
Hesabın dondurulması veya hesaba el konulması olanaklı değildir.
